خیلی از دوستان سوال می کنند که چه تفاوتی بین گرایشهای روانشناسی بالینی و عمومی هست؟ بازار کار در روانشناسی عمومی چه طوره؟ خیلی فرق میکنه اگر من روانشناسی عمومی خونده باشم؟ در این پست قصد داریم به این سوال شایع پاسخ دهیم.
* روانشناسی بالینی شاخه‌ای از روانشناسی است که به درک، پیش‌بینی و درمان نابهنجاری، ناتوانی و آشفتگی‌های شناختی، هیجانی، زیست‌شناختی، روان‌شناختی، اجتماعی و رفتاری کمک می‌کند (رزنیک، ۱۹۹۱). در حالیکه در روان شناسی عمومی جنبه نظری علم روان شناسی و مفاهیم بنیادی روان شناسی مثل یادگیری، حافظه، انگیزش و هیجان و احساس و ادراک مورد بررسی، مطالعه و پژوهش قرار می گیرند.
** در کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، حوزه درمان مد نظر است. یعنی دوستانی که در حال تحصیل مقطع ارشد روانشناسی بالینی هستند، علاوه بر امار و روش تحقیق که لازمه هر رشته ایست، دروس مرتبط با ریشه یابی علل و درمان بیماری ها را می گذرانند؛ آسیب پیشرفته، ارزیابی و تشخیص و مداخله و درمان بیماری ها (با توجه به هر دانشگاه و اساتید، درمان متناسب با حوزه کاری اساتید ارائه می شود). در کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، تمامی شاخه ها و نظریه ها به صورت بنیادی مورد بررسی قرار می گیرد. روانشناسی عمومی پیشرفته، رشد پیشرفته، آسیب پیشرفته، فیزیولوژی پیشرفته و آمار و روش تحقیق پیشرفته از جمله درس هایی است که در کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی به آن پرداخته می شود. یعنی گلچین بنیادی از مباحث و دروس دوره کارشناسی!
*** کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی به عنوان روان‌شناس بالینی به کار روان درمانی در بیمارستان‌‌های روانی، کلینیک‌‌های روانشناسی، مراکز مشاوره و راهنمایی، سازمان بهزیستی و ادارات مربوطه به صورت فردی یا گروهی می پردازد. هدف کارشناس ارشد عمومی تعلیم پژوهشگر بوده اما در حال حاضر کارشناس ارشـد روان شناسی عمومی نیز می‌تواند به کار درمان مشکلات خانوادگی، بین فردی، فردی، تحصیلی، شغلی، زناشویی و پژوهش‌‌‌های روان شناختی، خدمات روان شناسی در مراکز بهزیستی و بهداشت روانی بپردازد. گرچه می توان گفت بازار کار این دو شاخه از روان شناسی همپوشانی زیادی با یکدیگر دارد، اما پذیرش سازمان ها و دانشگاه ها برای کار، نسبت به روان شناسان بالینی بیشتر است. کلینیک های ترک اعتیاد، روان درمانی های فردی، زوجی و کودک، درمان های نوین نوروفیدبک و … از گستره کارهایی است که روان شناسان می توانند در آن فعالیت کنند.
** هم روان شناس بالینی و هم عمومی لازم است قبل از کار مشاوره از سازمان نظام روان شناسی و مشاوره ایران مجوز بگیرند. آندسته از دوستانی که کارشناسی نامرتبط دارند، برای مجوز از نظام لازم است پس از پایان دوره کارشناسی ارشد و گذراندن میزان کارورزی معین شده، امتحانی مبنی بر داشتن دانش لازم در این رشته را نیز بگذرانند.
اینکه شما روانشناسی عمومی را به جای روانشناسی بالینی انتخاب کنید می تواند چند دلیل داشته باشد. اول اینکه مشخصا قبولی گرایش عمومی راحت تر است و ظرفیت ها بیشتر. اگر برای شما تفاوت هایی که در بالا ذکر شد اهمیت چندانی ندارد و زمان زیادی هم برای مطالعه گرایش بالینی ندارید یا به هر دلیلی فکر می کنید که قبولی گرایش بالینی برای شما سخت تر است، بهتر است که روی گرایش عمومی سرمایه گذاری کنید. بعد از قبولی در گرایش عمومی اگر به کار بالینی علاقه داشتید خودتان با کارهای شخصی و تجارب بالینی این شکاف کار بالینی را پر می کنید، البته اگر واقعا این شکاف وجود داشته باشد!
موضوع دیگر اینکه برای برخی دوستان دانشگاهی که تحصیل می کنند اهمیت بیشتری از گرایش دارد. برای مثال گرایش عمومی دانشگاه تهران بهتر از گرایش بالینی یک شهرستان باشد. این یک تصمیم شخصی است که دلایل مختلفی دارد. به نظر من هم بودن در یک دانشگاه معتبرتر می تواند شما را با فضای جدید، اساتید جدید و گرایش های کاری جدید اشنا کند و از انجا که اغلب اساتید دو گرایش مشابه هستند از انها استفاده کنید. همچنین برای شرکت در کنکور دکتری ضریبی که به معدل شما داده خواهد شد بر حسب دانشگاه برتر بیشتر خواهد بود. با این حال همه اینها به این برمی گردد که شما تفاوت های فوق را پذیرفته باشید و به آنچه که در دانشگاه تدریس می شود قناعت نکنید.
همچنین یک سوال شایع دیگر این است که هر دو درس روانشناسی عمومی و بالینی را بخوانیم و هر دو را پاسخ دهیم. بله این هم گزینه خوبی است اما یکی از شرایط مهم ان زمان است. شما اگر درس عمومی را به دروستان اضافه کنید نمی توانید از زمانی که برای باقی دروس و برای درس بالینی گذاشته اید کم کنید. فقط در صورتی این امکان وجود دارد که با عمومی هم مثل درسی مجزا برخورد کنید و تایم لازم را برای آن بگذارید. در صورتی که این زمان را نداشته باشید باید یکی از اینها را در اولویت بگذارید هم برای مطالعه هم برای سر جلسه که کدام یک اولویت دارد. نمی توانید هر دو را سطحی بخوانید. گرچه ممکن است حتی عمومی را نزنید و رتبه خوبی هم بیاورید. مثل من که اصلا عمومی نزدم و رتبه ۵۰ در این گرایش به دست امد. این البته به سال خاص شما بستگی دارد که باقی دروس به چه شکل تاثیر بگذارد. خوب در مقابل ۶ بالینی که روی آن سرمایه گذاری کرده بودم به چشم نیامد اما رتبه خوبی بود! بنابراین نظر شخصی من سرمایه گذاری روی یک درس است و هر دو فقط در صورتی که زمان کافی داشته باشید.
